«کرونا»؛ نسخه‌ها و تجویزهای بی‌نام و نشان

آخرین نسخه‌ای که امروز صبح در فضای مجازی برای درمان کرونا تجویز شده بود، مصرف داروی ضد انگل بود! این نسخه در قالب یک فایل صوتی بی‌نام و نشان دست به دست می‌شود و گوینده مدعی است شخصی که خود از کادر درمان بهداشت و درمان است و در آزمایشگاه فعالیت می‌کند، بعد از اینکه دچار علایم کرونا شده، از آنجا که هنوز گزارشی از شیوع این ویروس در ایران منتشر نشده، به گمان اینکه به انگل مبتلا شده، برای خودش داروی ضد انگل تجویز می‌کند و مدعی است که درمان ‌شده است. این شخص ادعا می‌کند که سایر اعضای خانواده‌اش هم به این بیماری مبتلا شده‌اند و همگی به توصیه‌ی او با مصرف داروی ضد انگل درمان شده‌اند.

البته این فقط یکی از دهها نسخه‌ای است که این روزها دست به دست می‌شوند؛ از مصرف ویتامین c تا مواد مخدر برای مبارزه، پیشگیری و درمان کرونا شده و می‌شود. جالب اینجاست که این تجویزهای مجازی بی‌نام و نشان در کمترین زمان دست به دست می‌شوند و تجربه ثابت کرده که همیشه عده‌ای هستند که مطابق آن‌ها عمل کنند و همواره آمارهای تلخی از ضرر و زیان‌های حاصل از این تجویزهای خودسرانه وجود دارد. مطمئناً اگر جامعه در سطحی از آگاهی قرار داشت که به این قبیل تجویزهای بی‌هویت و مشکوک تن ندهد، به صورت گسترده آن‌ها را دست به دست نمی‌کرد؛ این بدان معنی است که بیش از هر چیز باید شدیداً نگران شیوع این تجویزها بود و البته مربوط به شرایط کنونی هم نیست و همواره در مقاطع مختلف نمونه‌هایی از آن وجود داشته است.

به نظر می‌رسد ریشه‌ی اصلی شکل‌گیری، بروز و شیوع این شایعات، کاهش اعتماد عمومی به مراجع رسمی باشد. نمونه‌ای از این بی‌اعتمادی، اصرار و توصیه‌ی مسئولان با همراهی همه‌جانبه‌ی صدا و سیما برای ماندن مردم در خانه و نرفتن به مسافرت و عدم تردد است که البته با بی‌توجهی مردم و نادیده گرفتن آن مواجه شد. جالب اینجاست کار به جایی رسیده که مسئولان به صورت تلویحی برای سرزنش این رفتار، آن‌ها را به بی‌فرهنگی متهم می‌کنند و هیچ وقت نخواسته‌اند با ریشه‌یابی این مسأله نسبت به رفع آن‌ اقداماتی انجام دهند.

در همین برهه و بعد از آنکه زمزمه‌هایی مبنی بر شیوع ویروس کرونا در ایران به گوش رسید، خبرنگاران صدا و سیما با رفتن به خیابان‌های قم سعی در طبیعی جلوه دادن اوضاع داشتند و به نوعی مردم را تشویق به حضور در خیابان می‌کردند و در مواردی کار بعضا به لودگی و مسخره کردن کرونا و بحث‌های مرتبط با آن هم کشیده می‌شد. چند روزی وضع به همین منوال بود و پس از آن بود که آرام آرام موضع خبرنگاران صدا و سیما تغییر کرد و تلاش نمودند با اشاره به صحت شیوع ویروس کرونا، اینطور وانمود کنند که مسأله‌ی چندان مهمی نیست که جای نگرانی داشته باشد. در ادامه، وقتی شرایط به گونه‌ی دیگری پیش رفت و تلفات اولیه‌ی این بیماری خودش را نشان داد، خبرنگاران صدا و سیما با چرخشی ناگهانی و ۱۸۰ درجه تلاش کردند به مردم هشدار بدهند که در خانه بمانند و تا جایی که ممکن است در سطح خیابان‌ها تردد نداشته باشند. این موضع‌گیری البته زمانی اتفاق افتاد که حجم قابل توجهی از مردم بعد از تعطیلی مدارس، بار و بنه‌شان را بسته و عازم مسافرت شده بودند و مسیرهای منتهی به شمال از ازدحام خودروها مسدود شده بود.

اگر به این رویکرد، موضع مسئولان را هم اضافه نماییم متوجه خواهیم شد که حاصل این بی‌تدبیری فقط و فقط سرگردانی و بلاتکلیفی جامعه بوده است. به یاد بیاورید که بلافاصله بعد از تعطیلی مدارس و تغییر ساعات کار ادارات دولتی به واسطه‌ی بروز اولین هشدارها در زمینه‌ی شیوع کرونا، آقای رییس‌جمهور اعلام کرد که از روز شنبه اوضاع کشور به حالت عادی برمی‌گردد. متعاقب این حرف، دوباره تصمیمات جدیدی اتخاذ شد و دانشگاه‌ها نیز تعطیل اعلام شدند.

در زمینه‌ی آمار مبتلایان و جانباختگان این بیماری هم هنوز شائبه‌هایی وجود دارد که صد البته ریشه در رفتارها و مواضع گذشته‌ی دولت در موقعیت‌های مشابه داشته و طبیعی است. در این زمینه هم به جای شفاف‌سازی و تلاش برای ترمیم اعتماد از دست رفته‌، سخنگوی وزارت بهداشت که مسئول اعلام آمار مبتلایان و جان‌باختگان است اعلام می‌کند که اصراری ندارد آمار ارائه شده را جامعه بپذیرد. آقای رییس‌جمهور نیز با زیر سوال بردن آمار اعلام شده از سوی یکی از فرماندارانش در مورد بالا بودن تعداد جان باختگان آن شهر در اثر کرونا، با خونسردی و لحن خاصی اعلام کرد که بر اساس آماری که از استاندار آنجا گرفته، تنها ۱۲ نفر جان باخته‌اند که این نوع بیان هم البته از سوی ایشان پذیرفته نیست، چون جان شهروندان اهمیت دارد و البته مسئولیتش به عهده‌ی تصمیم‌گیران مملکت است و حتی اگر تنها یک نفر هم جانش را از دست بدهد، مهم و حیاتی است و از چرایی و چگونگی‌اش نباید غافل بود.

به هر حال وقتی عملکرد مسئولان، صادقانه و قابل دفاع باشد، دولت و ساختار در مواجهه با انتقادات به جای فرافکنی، تهدید و اتهام‌زنی، می‌توانند به صورت منطقی با ارائه‌ی گزارش‌های شفاف و مستند پاسخگوی انتقادات باشند و صد البته افکار عمومی هم به شفاف‌سازی واکنش مثبت نشان می‌دهد و می‌تواند پشتوانه‌ای برای مقبولیت و اعتماد جامعه به مسئولان برای آینده قلمداد شود.

مسأله اینجاست که در تمام سال‌های گذشته هیچ کس به فکر کار اساسی و ریشه‌ای نبوده و طبیعی است اگر حجم شائبه‌ها و مسائل حل نشده در برهه‌ای چون اکنون تجمیع شده و جامعه را در التهاب و سرگردانی غرق نماید؛ این در شرایطی است که با وجود بسترهای به‌روز و همگانی ارتباطی، سرپوش گذاشتن بر واقعیت‌ها نه دشوار که ناممکن شده است و متاسفانه هنوز مسئولان نتوانسته‌اند با این واقعیت مسلم کنار بیایند.

کرم‌رضا تاج‌مهر / پایگاه خبری زرک