ویروس فقیرکش

پایگاه خبری زرک ـ هادی کشاورز*

مایک دیویس نویسنده کتاب «هیولا وارد می‌شود» یکی از خوش‌نام‌ترین اندیشمندان معاصر است که با بهره‌گیری از اندیشه‌های سنّت چپ، در پی واکاوی مدرنیتۀ اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست‌ویکم است.

او برای سرشت‌نمایی مدرنیته‌ و سرمایه‌داریِ امروزی، به تالار افتخارات نئولیبرالیسم و نظم نوین جهانی می‌رود و وضعیت کنونی جهان را با خیره‌شدن به انگاره‌های جهانی‌سازی و شهری‌سازی و دگرگونی‌های بوم‌شناختی خوانش می‌کند. به نظر او این فرایندها که می‌توان آن‌ها را نئولیبرالیسم خواند، منجربه قربانی‌سازی تهی‌دستان می‌شود. او، این قربانی‌سازی تهی‌دستان را در هر گوشه‌کنار می‌بیند؛ از زاغه‌های شهری گرفته تا الگوی پراکندگی شیوع بیماری‌های ویروسی، به‌ویژه شیوع ویروس کرونا.

نویسنده با بهره‌گیری از تجربۀ تلخ انسان‌ها در رویارویی با بیماری‌های ویروسی قرن بیست‌ویکم (سارس، آنفولانزای مرغی، ابولا و کرونا) می‌کوشد در این کتاب نشان دهد که نئولیبرالیسم چگونه در پدیدآیی، تکامل و پخش و گسترش این ویروس‌ها نقش داشته است.

از مایک دیویس اثر بسیار مهم دیگری به نام «سیاره زاغه‌ها» منتشر شده است که با ترجمه امیر خراسانی به فارسی برگردانده شده است. این کتاب در حکم یک مکمل عالی برای «هیولا وارد می‌شود» است. دیویس در «سیاره زاغه‌ها» به سرشت، گونه‌ها، شرایط رشد و همچنین نکبت‌ زاغه‌های شهری می‌پردازد. مترجم کتاب نیز پاورقی‌های روشنگرانه‌ای برای فهم بهتر کتاب عرضه کرده است. محمد نصیری مترجم «هیولا وارد می‌شود» نیز موفق شده است ترجمه‌ای خوش‌خوان و راحت از متن اصلی کتاب به دست دهد. او در مقدمه خود بر کتاب چنین می‌نویسد: «پیدایش ویروس‌های مرگبار عجیب نیست، عجیب آن است که شمار این ویروس‌ها خیلی کم است و این خوش‌شانسی ماست. ولی کیست که تضمین کند این خوش‌شانسی فردا هم پابرجا خواهد بود؟ به قول کلاوس اشتور، یکی از مدیران سابق سازمان بهداشت جهانی، ما داریم در وقت اضافه زندگی می‌کنیم. البته سخن اشتور را باید این‌گونه اصلاح کرد: فقرا دارند در وقت اضافه زندگی می‌کنند. این ویروس‌ها پس از پخش و گسترش، بیشترین قربانیان خود را از میان تهی‌دستان برمی‌گزینند. چراکه به سخن دیویس، بدغذایی و آلودگی محیط زندگی آنان، سیستم ایمنی‌شان را سست و بی‌رمق کرده و ویروس، تنها ضربه آخر را می‌زند.»

نویسنده کتاب مایک دیویس (متولد ۱۹۴۶) نویسنده آمریکایی، فعال سیاسی، نظریه‌پرداز شهری و مورخ است. وی بیشتر به دلیل تحقیقات خود در مورد قدرت و طبقه اجتماعی در کالیفرنیای جنوبی شناخته شده است. دیویس یک استاد برجسته در گروه نویسندگی خلاق در دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید و سردبیر the New Left Review است. دیویس پیش از آنكه جایگاه خود را در دانشگاه كالیفرنیا، بخش تاریخ ایروین بدست آورد، تئوری شهری را در مؤسسه معماری كالیفرنیای جنوبی و در دانشگاه استونی بروك آموخت. وی همچنین در مجله ماهانه سوسیالیست بریتانیا، ارگان حزب کارگران سوسیالیست انگلیس، مشارکت دارد. دیویس به عنوان یک روزنامه نگار و مقاله نویس، در میان دیگران، ملت و دولت جدید انگلستان را نوشت.

در بخشی از این کتاب این‌چنین می‌خوانیم: «در آنجا دیگر قرار نیست رُخ فقرا را ببینند. نئولیبرالیسم، دنیا را به سمتی برده که بین دارا و ندار نه‌تنها فاصله‌ای اقتصادی و اجتماعی، بلکه یک فاصلة معنادار فضایی نیز پدید آمده است. تهی‌دستی به‌خودی‌خود تبدیل به یک جرم شده است و فقرا باید دوران محکومیت خود را در زندان زاغه‌ها، با کار اجباری (و بدون دستمزد درست‌حسابی) و بدون اجازة ملاقات به سر آورند.»

در بخش دیگری از کتاب که ناظر به طراحی یک الگو است می‌خوانیم: «جهانِ انسان‌ها دوپاره شده است و دیویس با کمک یک استعاره، الگوی کنونی جهان را الگوی تایتانیکی می‌داند: از یک فاجعة بزرگ (مانند شیوع کرونا)، بسیاری از مسافران درجه‌یک می‌توانند جان سالم بدر برند، ولی مسافران درجه‌دو و سه هیچ شانسی برای گریز نخواهند داشت» در بخش دیگری از کتاب که با دیدگاهی چپ‌گرایانه تألیف شده است این‌چنین می‌خوانیم: « پس‌ازاینکه نیروهای سازمان بهداشت جهانی و شرکت‌های عام‌المنفعة پزشکی نتوانستند شیوع ابتدایی بیماری را کاهش دهند، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری و آژانس ایالات‌متحده در زمینة توسعة بین‌الملل (USAID) و دیگر آژانس‌های آمریکایی کوشیدند این خلأ را پر کنند، ولی نبود هماهنگی میان آن‌ها تنها باعث آشفتگی بیشتر شد. در آخر، با بروز هشدار سطح یک امنیت ملّی که شبیه هشدار مربوط به جنگ داخلی سوریه بود، رئیس جمهور اوباما، گروه ضربت کاخ سفید در برابر ابولا را برپا و پنتاگون را بسیح کرد (پنتاگون هم این مأموریت را چیزی هم‌سنگ جنگ با تروریست‌ها انگاشت). سرانجام ۲۸۰۰ سرباز را به لیبریا فرستادند تا برای پزشکان و کارگران آمریکایی آزمایشگاه‌ها که تعدادشان به صدها نفر می‌رسید، آزمایشگاه و بیمارستان و اقامتگاه بسازند.»

* کارشناس جامعه‌شناسی

انتهای پیام/