نقشی که دفاتر تسهیل‌گری به خوبی ایفا می‌کنند

نویسنده: سمیه روزبهانی | پایگاه خبری زرک

دفاتر تسهیل‌گری و توسعه‌ی محلی در حاشیه‌ شهرها، به بازوی اجتماعی موثر برای پیشگیری و مقابله با آسیب‌های ناشی از اعتیاد تبدیل شده‌اند؛ با تمرکز بر آموزش، آگاهی‌بخشی و همراه‌سازی اهالی محله در مسیر مبارزه.

اعتیاد به موادمخدر همچنان یکی از پیچیده‌ترین آسیب‌های اجتماعی در کشور به شمار می‌رود؛ آسیبی چندلایه که نه تنها جان انسان‌ها را می‌گیرد، بلکه بنیان خانواده‌ها، امنیت اجتماعی، سلامت روان و سرمایه انسانی را نیز تهدید می‌کند. در این میان، نقش دفاتر تسهیل‌گری در محلات کم‌برخوردار، به‌ویژه در حوزه پیشگیری، آگاهی‌رسانی و توانمندسازی ساکنان، بیش از پیش مورد توجه نهادهای حمایتی و اجتماعی قرار گرفته است.

وقتی محله، نقطه آغاز پیشگیری می‌شود
دفاتر تسهیل‌گری و توسعه‌ی محلی با تمرکز بر ارتباط مستقیم و بدون واسطه با ساکنان محله‌های هدف، توانسته‌اند نقشی کلیدی در شناسایی خانواده‌های آسیب‌دیده از اعتیاد، ارائه خدمات مشاوره‌ای، و جلب مشارکت اهالی در پیشگیری از مصرف مواد ایفا کنند. استقرار این دفاتر در دل بافت‌های آسیب‌پذیر، زمینه‌ی درک واقع‌بینانه‌تر مسائل و نیز ارائه راهکارهای بومی و مشارکتی را فراهم کرده است.

کارشناسان اجتماعی فعال در این دفاتر، با اجرای برنامه‌های مختلف آموزشی، فرهنگی، هنری و درمان‌محور، می‌کوشند تا مفاهیم پیشگیری را از دل خانه‌ها و کوچه‌ها آغاز کنند و با تشکیل گروه‌های یاری‌گر محله‌ای، حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در برابر اعتیاد تقویت کنند.

نمونه‌ای از یک مداخله موثر؛ هفته مبارزه با موادمخدر در کوی علی‌آباد و شمشیرآباد
در همین راستا، دفتر تسهیل‌گری و توسعه‌ی محلی کوی علی‌آباد و شمشیرآباد، در هفته‌ی مبارزه با موادمخدر، مجموعه‌ای از برنامه‌های هدفمند را با مشارکت دستگاه‌های اجرایی و ساکنان محله برگزار کرد. این اقدامات، ترکیبی از آموزش، تجربه، هنر، سرگرمی و آگاهی بود که هم مخاطبان کودک و نوجوان را در بر می‌گرفت و هم خانواده‌ها و معتمدین محلی را.

از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• راه‌اندازی میز خدمت پیشگیری از اعتیاد در محله‌ی علی‌آباد با ارائه‌ی مشاوره‌های تخصصی توسط مددکاران اجتماعی، روان‌شناسان و کارشناس حقوقی و توزیع بروشورهای آموزشی از سوی نیروی انتظامی؛
• برگزاری مسابقه نقاشی با موضوع «نه به اعتیاد» و اهدای جوایز به آثار برتر؛
• کارگاه‌های آموزشی و جلسات پرسش‌وپاسخ با همکاری معاونت اجتماعی نیروی انتظامی برای کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها؛
• نمایشگاه موضوعی در رابطه با موادمخدر و آسیب‌های آن با هدف انتقال پیام به زبان تصویر و تجربه؛
• کارگاه‌های تخصصی با حضور کارشناسان حوزه اجتماعی و کتاب‌خوانی برای تبیین نقش فرهنگ مطالعه در پیشگیری از آسیب‌ها؛
• برگزاری اردوی فرهنگی – تفریحی در سینما با هدف ارتقاء نشاط اجتماعی در میان کودکان؛
• اجرای مراسم نمادین انهدام سیگار به عنوان گام ابتدایی در کاهش گرایش به دخانیات و موادمخدر؛
• تشکیل کلاس‌های NA و دعوت از مدرسان تخصصی برای بیان تجارب بهبود یافتگان از اعتیاد.

فراتر از درمان؛ مسیر توانمندسازی و بازگشت به جامعه
آن‌چه دفاتر تسهیل‌گری در این فرایند به آن پایبند هستند، رویکرد چندبعدی به مسأله اعتیاد است. به جای تمرکز صرف بر درمان یا برخوردهای مقطعی، این دفاتر تلاش دارند تا حلقه‌ای از آگاهی، همراهی، پیشگیری و توانمندسازی را در محله شکل دهند؛ حلقه‌ای که با مشارکت خود مردم، بیشترین اثربخشی را خواهد داشت.

بدون شک، استمرار این مسیر نیازمند حمایت‌های ساختاری، آموزش مداوم، تامین منابع انسانی متخصص و نیز مشارکت همه‌جانبه‌ی نهادهای حاکمیتی و محلی است. اما تجربه‌ی محله‌هایی مانند علی‌آباد و شمشیرآباد نشان می‌دهد که اگر اعتیاد را از سطح محله‌ها ببینیم و درمان کنیم، می‌توان از ریشه بسیاری از بحران‌های اجتماعی کاست.