«چهل منبر» خرم‌آباد؛ آینه‌ای از هویت عاشورایی لرستان

یادداشت: سمیه روزبهانی| پایگاه خبری زرک

در دل بافت کهن و پر رمز و راز خرم‌آباد، هر ساله با فرارسیدن روز تاسوعا، آیین «چهل منبر» نه تنها به عنوان یک رسم دیرینه مذهبی، بلکه همچون آینه‌ای تمام‌نما از هویت غنی این دیار، جان می‌گیرد. این آیین، بازتابی عمیق از ارادت بی‌قید و شرط مردم به اهل بیت (ع) و پیوندی ناگسستنی با فرهنگ عاشورایی و باورهای معنوی آنان است که سینه به سینه و نسل به نسل، روایتگر شور و شعور حسینی شده است.

ریشه این مراسم سنتی به کوچه‌پس‌کوچه‌های پر عطر و بوی «باغ دختران» خرم‌آباد باز می‌گردد. در صبح تاسوعا، این گذرگاه، میزبان قدم‌های آرام و بی‌صدای زنانی می‌شود که با پوششی یکدست مشکی و نقابی بر چهره، با پای برهنه و در سکوتی معناگرا، شمع‌هایی را در چهل مجلس، تکیه، سقاخانه یا خانه‌هایی که به نیت عزاداری برپا شده‌اند، روشن می‌کنند. این آیین، با نیتی پاک و برای حاجت‌خواهی و ادای نذر برگزار می‌شود و عدد چهل در آن، نه تنها نمادی از کمال و بلوغ معنوی است، بلکه یادآور چهل منزلی است که کاروان اسرای اهل بیت، به ویژه حضرت زینب (س)، پس از واقعه دردناک کربلا تا شام پیمودند؛ مسیری پر از رنج و استقامت که داغ آن بر دل هر شیعه‌ای سنگینی می‌کند.

«چهل منبر» اما فراتر از یک مراسم مذهبی ساده است؛ این آیین، نمادی شورانگیز از وفاداری زنان لرستان به آموزه‌های الهام‌بخش عاشورا و نمایشگر استقامت و پایداری اسوه‌ی صبر، حضرت زینب (س) است. این زنان، در هر شرایطی، با دل‌هایی سرشار از ایمان و با قدم‌هایی محکم، مسیر چهل منزل را تا غروب غمگین تاسوعا طی می‌کنند و نقش بی‌بدیل زنان را در پاسداشت فرهنگ مقاومت و ایثار، پررنگ‌تر از همیشه می‌سازند. این زنانی که با سکوت و شمع‌هایشان سخن می‌گویند، گویی روایتگر تمام دردهای تاریخ‌اند.

اگرچه با گذشت زمان، مشارکت مردان در این آیین نیز افزایش یافته است، اما روح زنانه و سوگوارانه آن همچنان حفظ شده و اصالت خود را از دست نداده است. این مراسم، که با شماره ۳۲۶ در فهرست آثار ملی معنوی ایران به ثبت رسیده، گواهی روشن بر پیوند عمیق و ناگسستنی مردم خرم‌آباد با عاشورا، تاریخ شفاهی کربلا و مفاهیم بلند ایثار و مقاومت است؛ پیوندی که در تار و پود زندگی‌شان تنیده شده.

در هیاهوی دنیای پرشتاب امروز، «چهل منبر» فرصتی بی‌نظیر برای مکث و تأمل است؛ مکثی برای درک عمیق رنج اسارت، ارادت بی‌ریای قلبی و ایمان عمیق مردمی که با شمعی کوچک اما پر نور، جلوه‌ای ماندگار در دل تاریخ روشن می‌کنند. این آیین، نه تنها چراغی است در تاریکی شب، بلکه نوری است از ایمان و امید که هر سال در قلب خرم‌آباد می‌درخشد و روایتگر داستانی جاودانه از صبر و پایداری است.

پایان پیام/