در میانه بحران، رسانه‌ها می‌توانند مرهم باشند؛ اگر بخواهند

تحریریه پایگاه خبری زرک
وقتی بحران از راه می‌رسد ـ خواه زمین بلرزد، ویروسی ناشناخته شیوع یابد یا انفجاری گوش شهر را پر کند ـ همه‌چیز ناگهان تغییر می‌کند. دل‌ها ناآرام می‌شود، ذهن‌ها پر از سؤال و چشم‌ها در جست‌وجوی پاسخی امن به صفحه گوشی یا تلویزیون خیره می‌ماند. در چنین لحظاتی، نقش رسانه‌ها فراتر از «خبررسانی» صرف است. آن‌ها می‌توانند آرام‌بخش باشند، یا برعکس، بنزینی بر آتش اضطراب جمعی بریزند.

تجربه‌های تلخ و شیرین سال‌های گذشته این را به‌خوبی نشان داده‌اند. از زلزله کرمانشاه گرفته تا روزهای سردِ اول کرونا، چیزی که در یادها مانده، فقط بزرگی حادثه نبود؛ بلکه نحوه روایت آن در رسانه‌ها بود.

رسانه‌ای برای اطمینان، نه اضطراب

در دل بحران، مردم پیش از هر چیز دنبال «اطمینان» می‌گردند. رسانه‌ای که با دقت و صداقت، اطلاعات درست و شفاف بدهد، تبدیل به تکیه‌گاه روانی مخاطب می‌شود. برعکس، خبری ناقص یا اغراق‌شده می‌تواند جامعه را دچار هراس، بی‌اعتمادی یا حتی رفتارهای پرخطر کند. مثالش را خوب به خاطر داریم: در آغاز کرونا، شایعه‌هایی درباره درمان‌های خانگی یا داروهای عجیب، چقدر جان گرفتند و جان گرفتند...

شایعه، دشمن پنهان بحران

رسانه‌ها باید در صف اول مبارزه با شایعات بایستند. وقتی سکوت می‌کنند، جای خالی‌شان را کانال‌های بی‌نام‌ونشان پر می‌کنند. کار رسانه مسئول این نیست که دنبال داغ‌ترین خبر باشد؛ وظیفه‌اش این است که واقعیت را، حتی اگر ساده باشد، درست و به‌موقع بگوید.

روایت‌هایی که آرام می‌کنند

ما انسان‌ها از دل روایت‌ها آرام می‌گیریم. رسانه‌ای که در میان سیل و دود، از انسانیت حرف بزند، از همبستگی محلی، از کمک داوطلبانه، از لحظه‌ای که کسی دست دیگری را گرفت، دارد به روان جمعی ما کمک می‌کند. این‌ها چیزهایی هستند که مخاطب را از حالت تماشاچی منفعل بیرون می‌آورند و او را به بخشی از راه‌حل تبدیل می‌کنند.

فراموش نکنیم: همه در بحران برابر نیستند

در بحبوحه بحران، باید حواسمان به آن‌هایی باشد که ممکن است صدایشان به رسانه نرسد: سالمندان، کودکان، مهاجران، افراد دارای معلولیت. یک رسانه آگاه، با زبان ساده، با تصاویر محترمانه، با اطلاع‌رسانی چندزبانه، می‌تواند این پیام را بدهد که «هیچ‌کس فراموش نشده است.»

جمع‌بندی

نقش رسانه در بحران، فقط انتقال اطلاعات نیست؛ بلکه ساختن اعتماد، کاهش اضطراب و تقویت امید است. رسانه‌ها اگر بخواهند، می‌توانند به‌جای پژواک ترس، پژواک آرامش باشند. و شاید مهم‌تر از هرچیز این باشد که در روزهای سخت، مردم رسانه‌ها را «در کنار خود» ببینند، نه بالای سرشان.

بحران می‌آید و می‌رود، اما چیزی که باقی می‌ماند، حس ما نسبت به آن روزهاست— و رسانه‌ها سهم بزرگی در شکل‌گیری این حس دارند.

پایان پیام/