کشف حجاب؛ تمدن یا توهم تمدن؟

سمیه روزبهانی | پایگاه خبری زرک 
موضوع حجاب و عفاف، در دهه‌های اخیر، نه‌تنها به مسئله‌ای فرهنگی و اجتماعی بدل شده، بلکه به میدان نبردی جدی در جنگ روایت‌ها و نبرد شناختی علیه هویت جوامع اسلامی تبدیل شده است. بررسی روند کشف حجاب و گسترش برهنگی در کشورهای مختلف، به‌ویژه در ایران دوران پهلوی اول و پس از آن، نشان می‌دهد که این جریان نه پدیده‌ای بومی و خودجوش، بلکه پروژه‌ای طراحی‌شده با راهبری جریان غرب‌گرای مدعی تمدن‌سازی است؛ جریانی که با ادعای دفاع از حقوق زنان، تضعیف ساختار خانواده و عادی‌سازی بی‌پروایی را در دستور کار خود قرار داده است.

در این مسیر، بازتولید همان گفتمان ملکم‌خان‌مآبانه را می‌توان به‌وضوح دید؛ نخبگانی نوکیسه که «با کلاس بودن» را در تقلید ظاهری از غرب می‌جویند و حجاب را نه یک ارزش فرهنگی و انسانی، بلکه مانعی در مسیر «مدرنیته» می‌پندارند. حال آنکه در تمدن‌های کهن همچون ایران باستان، مصر و روم، پوشش نشانه‌ای از اصالت، نجابت و منزلت اجتماعی بوده و برهنگی، نماد بردگی و فرودستی.

سؤال اساسی اینجاست که آیا غرب واقعاً از رهگذر عریانی به تمدن رسیده یا این روند محصول الزامات سرمایه‌داری برای توسعه مصرف‌گرایی و بهره‌کشی از نیروی کار ارزان، از جمله با کالایی‌سازی زن، بوده است؟ آیا می‌توان برهنگی و تضعیف حجاب را نشانه‌ای از تمدن و عقلانیت تلقی کرد، وقتی هنوز در همین جوامع پیشرفته، آمار خشونت‌های جنسی و آزارهای خیابانی در سطحی نگران‌کننده است و حتی زنان فعال در عرصه سیاست و هنر، آشکارا از تبعیض و خشونت جنسی گلایه می‌کنند؟

واقعیت آن است که در همین جامعه ما، تلاش برای ترویج بی‌حجابی تحت عنوان آزادی زن، در عمل منجر به ارتقای جایگاه و منزلت زنان نشده؛ بلکه گاه آن‌ها را به سمت مصرف‌گرایی، ابژه‌سازی و تضعیف نقش بنیادین‌شان در خانواده سوق داده است. امروز در میان برخی طبقات اجتماعی، الگوبرداری از ظاهر غربی، نه از سر فهم، که نشانه‌ای از تمکین طبقاتی و تلاش برای متفاوت‌نمایی شده است.

با نگاهی واقع‌بینانه، باید پرسید: نتیجه این روند چیست؟ آیا جز افول شخصیت زن، افزایش خشونت‌های اجتماعی، تضعیف پیوندهای خانوادگی و بحران‌های هویتی برای نسل جدید بوده است؟ در حالی‌که در هر تمدن اصیل، زن محور آرامش، اخلاق و تربیت در چارچوب خانواده است؛ نه ابزار نمایش و رقابت‌های بیرونی.

از این منظر، وقت آن رسیده که نخبگان فرهنگی و اجتماعی، بار دیگر با نگاهی عمیق و بدون تعصب، این مسیر را بازخوانی کنند و در کنار تحلیل وضعیت جاری، به تأمل در سخن حکیمانه شهید مطهری بنشینند که گفت:
«اگر بی‌حجابی نشانه تمدن است، پس حیوانات باید از همه متمدن‌تر باشند.»

امروز، دفاع از حجاب و عفاف، نه صرفاً یک امر دینی یا سنتی، بلکه ضرورتی اجتماعی، تمدنی و حتی عقلانی در برابر هجمه‌هایی است که بنیان هویت ما را نشانه رفته‌اند. باید بازنگری کنیم: آیا تداوم این مسیر، به رشد جامعه می‌انجامد یا به ازخودبیگانگی؟

پایان پیام/