خرم‌آباد و هجوم ملخ!
در روزهای اخیر، خرم‌آباد شاهد پدیده‌ای نادر و نگران‌کننده بوده است: هجوم گسترده ملخ‌ها به محدوده‌های شهری. در حالی که چنین وقایعی معمولاً به مناطق روستایی و زمین‌های کشاورزی محدود می‌شوند، ورود این حشرات به فضای شهری با این شدت، نشانه‌ای فراتر از یک رخداد مقطعی است؛ زنگ خطری که باید آن را در بستر تغییرات اقلیمی تحلیل کرد.
خشکسالی، محرک حرکت ملخ‌ها
کامران پیرداده، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی لرستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، دلیل اصلی هجوم این ملخ‌ها را خشکی شدید مراتع دانسته و تصریح کرده است:
«این ملخ‌ها به دلیل خشکی مراتع به سمت مناطق سرسبز، از جمله برخی نقاط شهری، حرکت کرده‌اند، اما گونه‌های مشاهده‌شده در شهر، بومی منطقه نیستند و خطری برای مردم ندارند.»
این سخنان، به‌وضوح گویای یک مسئله جدی‌تر است: زمانی‌که منابع طبیعی زیستگاه اصلی گونه‌های جانوری یا حشرات از بین می‌رود، آن‌ها به جستجوی منابع جدید در خارج از زیستگاه‌های مرسوم خود برمی‌آیند. این دقیقاً همان وضعیتی است که امروز در لرستان با آن مواجه هستیم.
اقدامات کنترلی محدود و موانع شهری
به گفته پیرداده، عملیات مبارزه با این آفات تاکنون در ۱۲۳۴ هکتار از اراضی کشاورزی و عرصه‌های طبیعی استان انجام شده است. با این حال، وی تأکید کرده است که:
«در مناطق شهری مانند خرم‌آباد، به دلیل نامناسب بودن سموم و پراکندگی بالای این حشرات، امکان سم‌پاشی وجود ندارد.»
این محدودیت در مداخله مستقیم، لزوم برنامه‌ریزی بلندمدت و روش‌های غیرشیمیایی مقابله با چنین بحران‌هایی را پررنگ‌تر می‌سازد.
نشانه‌ای از تغییرات اقلیمی عمیق‌تر
آنچه این رخداد را نگران‌کننده‌تر می‌کند، معنای ضمنی آن در بستر تغییرات اقلیمی است. افزایش دما، خشکسالی‌های پی‌درپی و به‌هم‌ریختگی الگوهای بارندگی، همگی منجر به بازتعریف مرزهای طبیعی بین گونه‌ها و زیستگاه‌ها شده‌اند. ملخ‌هایی که امروز در فضای شهری ظاهر می‌شوند، حامل نشانه‌هایی از برهم‌خوردن تعادل اکولوژیکی‌اند.
آینده‌ای که باید برای آن آماده شد
این‌که ملخ‌های فعلی تهدید مستقیمی برای سلامت انسان محسوب نمی‌شوند، نباید باعث کم‌اهمیت‌انگاری موضوع شود. گونه‌های مهاجم مشابه در مناطق دیگر کشور، توان پرواز روزانه تا ۴۰۰ کیلومتر را دارند و در صورت فقدان اقدام مؤثر، می‌توانند به سرعت به بحران‌های منطقه‌ای تبدیل شوند.
ضروری است نهادهای مسئول، از سازمان حفاظت محیط‌زیست تا وزارت جهاد کشاورزی، اقدامات پیشگیرانه و برنامه‌ریزی‌شده‌ای برای مدیریت بحران‌های مشابه در آینده طراحی کنند. توسعه سامانه‌های هشدار زودهنگام، تقویت روش‌های کنترل بیولوژیکی، و ترمیم پوشش گیاهی مناطق آسیب‌دیده، از جمله اولویت‌هایی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
جمع‌بندی
هجوم ملخ‌ها به خرم‌آباد نباید صرفاً به‌عنوان یک حادثه فصلی یا حاشیه‌ای تلقی شود. این رخداد نشانه‌ای از دگرگونی‌های اقلیمی و زیستی عمیق‌تر است؛ تغییری که اگر نادیده گرفته شود، ممکن است فردا نه در خرم‌آباد، بلکه در ده‌ها شهر دیگر کشور، تکرار شود — شاید با پیامدهایی جدی‌تر.
پایان پیام/